خصوصیات اسپرم و عوامل دخیل در ناباروری

خصوصیات اسپرم و عوامل دخیل در ناباروری:

قتی نازایی بین زوجها اتفاق می افتد،هر دو نفر باید از نظر پزشکی آزمایش هایی انجام دهند ولی آزمایش مربوط به زنان بسیارگران تر و روند طولانی تری هم دارند، بنابراین بیش از آن که زنان به پزشک مراجعه کنند،لازم است مرد فقط با دادن یک آزمایش اسپرموگرام تمام شبهه ها را از بین ببرد،و سپس زن مراحل مربوط به ناباروری را شروع کند.

یک اسپرموگرام خوب باید چه خصوصیاتی داشته باشد:

اسپرموگرام روشی است که در آن مایع سیمن(منی)مرد آنالیز می شود یعنی تمام اجزای تشکیل دهنده مایع سیمن،یک به یک مورد بررسی دقیق آزمایشگاهی قرار می گیرد:اسپرم ها برای رسیدن به تخمک زن باید راهی طولانی را طی کنند و در این راه لازم است تحرک،قدرت و سلامت کافی داشته باشند تا بتوانند بموقع و سر فرصت خود را به تخمک رسانده و قبل از اینکه تخمک ازبین برود آن را بارور کنند.به همین دلیل داشتن حرکت کافی(سریع و روبه جلو)،تعداد زیاد اسپرم و حجم کافی آن نشانه های خوبی هستند تا شانس باروری را در هر بار نزدیکی بالا ببرند.البته برای داشتن این کیفیت،عوامل دیگری از قبیل میزان PHمایع سیمن،شکل ظاهری اسپرم ها و چند عامل دیگر نیز نیاز است.

چگونگی اسپرموگرام:

این آزمایش را می توان در خانه یا آزمایشگاه انجام داد ولی مشکلی که وجود دارد این است که مایع منی ظرف30دقیقه باید به آزمایشگاه رسانده شود زیرا تست های آزمایشگاهی هرچه سریعتر باید انجام شود.هر فرد باید این آزمایش را در دو نوبت و به فاصله 4هفته انجام دهد تا بتوان قضاوت درستی از باروری به دست آورد.

مایع سیمن تحت تاثیر چیست؟

عوامل متعددی روی این مایع،کیفیت و کمیت آن تاثیر می گذارند،ژنتیک،اشکالات موجود در بیضه ها و عوامل محیطی که یک به یک به آنها اشاره خواهد شد.

اختلالات ژنتیکی:

برخی مردان از همان بدو تولد اشکالاتی روی کروموزوم مردانه خود دارند که باعث می شود دستگاه تناسلی نتواند به خوبی ایفای نقش کند.این روند در آینده می تواند موجب نازایی و بسیاری از مشکلات دیگر شود.اینها ممکن است ژنهای معیوبی داشته باشند.البته این ژن ها در اثر عوامل محیطی مانند اشعه هم می توانند دچار اختلال شوند.گاه نیز دیده می شود تعداد زیادی از اسپرم ها در یک مرد دچار ناهنجاری هستند،مثلا بخشی به نام آکروزوم که در ناحیه سر اسپرم قرار گرفته و باروری با تخمک را میسر می سازد به دلایل نامشخصی وجود ندارد یا اسپرم شکلی غیر عادی دارد،سر وجود ندارد یا دو سر وجود دارد،همه این ها امکان باروری با تخمک را مختل می کند.

عوامل محیطی:

از مهم ترین عوامل محیطی می توان به عوامل شغلی اشاره کرد.مردانی که مدت طولانی با آلاینده ها ماننید کود شیمیایی یا سموم در تماس هستند،کیفیت اسپرمشان تحت تاثیر قرا می گیرد.برخی از عوامل هستند که موجب از بین رفتن اسپرم ها یا مرگ آنها می شوند،مثلا کسانی که مدت طولانی روی صندلی می نشینند یا در حمام های گرم مانند جکوزی قرار می گیرند که این موارد حرارت بیضه ها را بالا می برد.اسپرم ها در محیطی با دمای حرارت 35درجه می توانند به خوبی فعالیت کنند.به همین دلیل بیضه ها در کیسه بیضه قرار دارند و حرارت این غدد را کنترل می کنند.بنابراین توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است به خصوص در نوزادان پسری که متولد می شوند باید از وجود بیضه ها درون کیسه اطمینان حاصل کرد برخی از نوزادان پسر دارای نهان بیضگی هستند.والدین حتما باید به این نکته توجه کنند و تا پیش از رسیدن این مشکل را با کمک پزشک معالج حل کنند.گرچه در بیشتر موارد به مرور بیضه ها به داخل کیسه نزول پیدا می کنند،ولی هر گونه غفلت می تواند به نازایی کودک در آینده منجر شود.

بیماری ها:

برخی از بیماری های عفونی در مردان مانند اوریون می تواند آینده باروری را به مخاطره اندازد.بنابراین همه بیماری های عفونی در کودک لازم است جدی گرفته شود.بیماری بسیار شایع دیگر،بیماری واریکوسل است.در این بیماری عروق بیضه متورم و واریسی شکل می شود.این بیماری باعث کاهش حرکت اسپرم و تغییر شکل ظاهری آنها و حتی کاهش تعدادشان می شود.واریکوسل قابل اصلاح است،شاید تعداد بسیاری از بیماران نیز از وجود بیماریشان اطلاع نداشته باشند و با ناباروری متوجه موضوع شوند.

استعمال دخانیات:

مصرف سیگار،الکل و دیگر مواد افیونی مانند حشیش و کوکائین،مانع تولید اسپرم می شود و حتی در مواقعی اسپرم های ناقص را زیاد می کند.

مصرف دارو:

افرادی که به سرطان مبتلا هستند و تحت درمان با داروهای شیمی درمانی بوده یا رادیوتراپی می شوند نیز ممکن است دچار اختلال در کیفیت اسپرم شوند و داروهایی مانند سولفاسالازین یا برخی از داروهای ضد قارچ نیز چنین عملکردی دارند ولی اغلب با قطع دارو کیفیت مایع سیمن به حالت اوا بر می گردد.

چه باید کرد؟

وقتی زوجی دچار نازایی می شوند،اولین قدم مراجعه به پزشک است بعضی از اختلالات فقط باید از سوی افراد متخصص برطرف شود.اما همیشه شیوه زندگی و عادات غذایی نباید از نظر دور داشت،چون ورزش،غذا و اصلاح عادات غلط،سه رکن اساسی در کیفیت و کیمیت اسپرم هستند.

کدام غذاها می توانند کیفیت اسپرم را ارتقا دهند؟

مارچوبه:مارچوبه گیاه بسیار مفیدی است که حاوی مقادیر زیادی از فولات،ویتامین k و ویتامینC است،حتی تحقیقات نشان داده مادران باردار که در طول بارداریشان از این گیاه استفاده می کنند.کمتر نوزادانی با ناهنجاری های مادرزادی به دنیامی آورند.اما وجود ویتامین C رادیکال های آزاد را کاهش می دهد.همچنین از چسبیدن اسپرم ها به یکدیگر جلوگیری می کنند.

آووکادو:آووکادو میوه ای گرمسیری است،این میوه حاوی مقادیر زیادی ویتامینE،ویتامینB6 و اسیدفولیک است.ویتامینهای گفته شده به خصوص ویتامینEباعث افزایش تحرک اسپرم و بالا رفتن قدرت نفوذ آن داخل تحمک می شود.

موز:موز حاوی ویتامین B1وAوCاست.همچنین موز حاوی آنزیمی به نام برومولین است که موجب تعدیل هورمونهای جنسی مردانه می شود.

سیر:سیر ماده غذایی مفیدی است که جریان خون را سرعت می بخشد.بهبود جریان خون قدرت و توان اسپرم ها را بالا می برد.همچنین مواردی مانند سلنیوم و ویتامینB6مانع آسیب به اسپرم شده و سطح هورمونی را متعادل می کند.

گردو:گردو حاوی آرژنین است.این ماده حجم و تعداد اسپرم ها را بالا می برد،همچنین حاوی امگا3 است که جریان خون را در بیضه ها تسریع می کند.این آجیل ها قدرت آنتی اکسیدانی بالایی دارد و از اسپرم محافظت می کند.خوردن 7عدد گردو در روز سطح کلسترول خون را پایین آورده و ریسک بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.

مردان از این غذاها دوری کنند:

مردانی که دچار اختلال در کیفیت اسپرم هستند،بهتر است از خوردن این مواد اجتناب کرده یا میزان آن را به حداقل برسانند.ثابت شده غذاهایی مانند شیرینی جات،قند و شکر،غذاهای فست فودی،سیگار،الکل و دیگر مواد مخدر در حرکت و میزان آنها تاثیری منفی می گذارد